Kuzey Irak referandum sureci

Öncelikle yeni kurmuş olduğumuz bu web sitesinin herkes için göremediklerini kavrayabilme imkanı yaratması amacında başarılı olmasını temenni ettiğimi söylemek isterim. Bu sitenin kurulması için yoğun çaba harcayan ve bana burada yazma fırsatını sunan sevgili dostum İbrahim Akın’a da teşekkürü bir borç bilirim.

Son zamanların Türkiye ve Orta Doğu gündemindeki en önemli konusu elbette ki yapılacak olan bağımsızlık referandumudur. Bu konuda son sekiz ayı bizzat Erbil'de geçirmiş birisi olarak bir çok Türk vatandaşından daha fazla anlatacaklarım olduğunu düşünüyorum. Zira zaten Türkiye'de yaşayanlar olarak hepimizin bildiği okuduğu haberler çerçevesinde düşünceleri var mutlaka. Ancak acaba referanduma bölgesini ne kadar tanıyoruz, biliyoruz ve görüyoruz? İşte aslında bu soru en kritik belirsizlik. Dolayısıyla doğru bir sonuca ulaşabilmek için öncelikle teşhisi doğru belirlemek gerekir kanısındayım.

Bu nedenle de referandum ile ilgili durumu anlayabilmek için öncelikle neyin ne ve neden olduğunu kavramak gerekmektedir.

Şunu baştan belirtmek isterim ki Erbil’e ilk gittiğimde içimde ciddi bir korku vardı. Ancak bu korkunun ana sebebi, can güvenliğinden ziyade bana karşı yapılacağını düşündüğüm tavır ve davranışlardı. çok yakından tanıdığım ve güvendiğim insanların Erbil’e defalarca gitmiş olması nedeniyle anlattıklarında dolayı güvenli bir şehir olduğunu biliyordum ancak esas endişem Türk olmam nedeniyle insanların bana karşı göstereceklerini düşündüğüm tutumdu. Tabi bunun adına önyargı diyebilirsiniz ancak daha sonralarında ben bunun adına bölgeyi tanımamak dedim.

İçimdeki bu endişeler nedeniyle Erbil’e gittiğimde Türk olduğumu gizlemeye çalışıyor ve sürekli olarak İngilizce konuşuyordum. Neyse yaşadıklarım ve hissettiklerimi başka yazılarda yazacağım. Bu yazıda, bölgenin mevcut durumunu anlatma amacındayım.

Ekonomiden başlayalım…

Erbil Havalimanı oldukça modern ve temiz bir havalimanı. Havalimanının her noktasında yoğun güvenlik kontrolleri var. Gelen de giden de kontrol ediliyor. Havalimanı yeni inşa edilmiş ve inşaatı gerçekleştiren firma Türk.

Havalimanından çıkıp şehre doğru yöneldiğinizde, şehrin batı kısmından giderseniz kentin yeni yapılaşma bölelerinden geçersiniz. Bu kısımda, yeni siteler, iş merkezleri, eğlence alanları gibi modern dünyanın izlerini taşıyan binaları rahatlıkla görebilirsiniz. Elit tabakanın zamanını geçirdiği bu bölgede yapılan yatırımların tamamına yakınını gerçekleştiren inşaat firmaları Türk şirketlerdir.

Şehrin merkezi ve batı tarafına doğru yöneldiğinizde, daha geleneksel bir manzara ile karşılaşıyorsunuz. Ancak bu geleneksel bölgelerin de modernleşme hamleleri hemen her mahallede inşa edilen alışveriş merkezleri ile dikkat çekiyor. bu alışveriş merkezlerinde ve ayrıca şehir genelinde iş yapan firmaların hemen hemen tamamının Türk firmaları olduğunu önemle belirtmek gerekmektedir.

Kalenin etrafında kurulmuş olan şehir, esasen kentin profilini oluşturmaktadır. Bu alanda var olan yapılaşma ve yaşam biçimi, buranın bir orta doğu kenti olduğunu kanıtlar durumdadır.

Halkın ekonomik durumu çok iç açıcı olmasa da her yerde olduğu gibi elit kesim çok ciddi bir gelir kaynağına sahip olarak yaşamını sürdürmektedir. Elbette ki ana gelir kaynağı petrol. Ancak petrol dışında da yeni sanayi dallarında yatırımlar gerçekleştirilmektedir. Çimento sanayii yeni yatırımlar içinde öncelikli durumdadır. Devlet tarafında sağlanan herhangi bir teşvik olmamasına rağmen, tüm bölgenin yeniden inşasına ön hazırlık olarak değerlendirilebilir bu çalışmalar. Şunu da özellikle belirtmekte fayda var ki, tüm bu yatırımların planlanması esnasında söylenen yerel imalat ve dış imalat terimlerinin kapsamında, Türkiye’de imal edilecek ekipman ve malzemeler için yerel imalat tanımı kullanılmaktadır.

Bölgede marketlerde satılan ürünlerin neredeyse tamamı Türkiye ve İran’dan ithal edilmiş ürünlerdir. Ürünlerin gümrükten geçişi esnasında uygulanan yönetmelik ve protokoller tamamen bölgesel yönetim tarafından oluşturulmuş kanun ve yönetmeliklere göre işlemlere tabi tutulmaktadır. Bölgesel yönetim kontrolü altında olan bölgeye giriş yapmak için de vize gerekliliği olmaması da tamamen yerel kanun ve yönetmeliklere göre uygulanan bir işlemler dizisidir. Bunu da ayrıca belirtmek gerekmektedir.