F-35, Türk Hava Kuvvetleri planlamasının omurgası olmuştur. F-35, hem üstünlük hem de saldırı görevleri gerçekleştiren tek koltuklu, tek motorlu, tüm hava şartlarına dayanıklı çok amaçlı savaş uçağıdır. Ayrıca elektronik harp, gözetleme ve keşif yetenekleri ile de hizmet vermek üzere tasarlanmıştır. Uçak gemisine kalkış ve iniş için de kullanabilir. Türkiye F-35’leri aynı zamanda TCG Anadolu’ya LHD (çok amaçlı amfibi hücum gemisi) dikey kalkış ve iniş kabiliyetlerine sahip olduğundan kullanmayi düşünmektedir. F-35 yetenekleri ve TCG Anadolu dikkate alındığında, Türkiye niyetinin sadece Akdeniz ve Karadeniz bölgesinde değil Süveyş ve Hürmüz Boğazlarında da etkisini artırmak oldugu görülmelidir. Ancak jeopolitik Türkiye'ye farklı bir gerçekligi dikte ediyor.
Başkan Erdoğan Temmuz 2016 yılında darbe girişiminin arkasında kuvvetle ABD olduguna inanmaktadır. Bunun doğru olup olmadığı farklı bir tartışma konusudur. Ancak Türkiye buna dayanarak gelecekteki planlarını yeniden şekillendirdi. Türkiye, 125.678 kamu çalışanı devlet şirketlerinden ve 20.000'den fazla güvenlik personelini TSK'dan ihraç etti. TSK'dan ihraç edilenlerin 1 250 civarı üst düzey rütbelere sahipti. Boyle bir darbe sonrasında herhangi bir devletin tepki göstermesi ve sorumluları tasfiye etmeye başlaması her zaman beklenmelidir. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'nin izlemesini istediği din-milliyetçilik yolunun aksine, Türkiye'nin laik yolda kalması gerektiğine inanan Ataturkçuleri de ihraç etti. O zamandan beri, Türkiye daha aktif bir dış politika izlemekte ve buna bağlı yeni strateji ve hedefleri berlirlemektedir.
Türkiye'nin genel anlamda yıllık 200 milyar dolarlık bütçesi var. Bütçenin 25%'i tüketiciler için yüksek enflasyon ve yüksek fiyatlara neden olan enerjiye harcanmaktadır. Bütçe eksikliğini telafi etmek amacıyla, Türk finans sistemi kredileri aramak zorundadır. Ayrıca Türkiye, Ar- Ge programlarını desteklemek için herhangi bir kaynak ayıramıyor. Bu nedenle Cumhurbaşkanı Erdoğan, Akdeniz bölgesinde enerji arama faaliyetleriyle bu konuyu farklı şekilde ele almaya karar verdi . Bunun altında yatan mantık, Türkiye'yi ucuz enerjiye erişmeye eriştirmekti. Böylelikle askeri sanayiye yatırım yaparak bölgedeki etkisini artırırken ucuz enerji de borcun kapatılmasına yardımcı olabilicekti. Bu arada Çin, Asya'da büyük bir küresel güç olarak yükselmeye başladı. ABD yükselen Çin tehdidiyle ugrasmalıydı. ABD, Orta Doğu'dan Doğu Asya'ya büyük askeri teçhizat ve kaynakları konuşlandırmaya karar verdi. Dolayısıyla Orta Doğu'da doldurulacak büyük bir rol oluştu. Türkiye kararlı davranmaya karar verdi. Türkiye, Libya'da Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni desteklemeye başladı, Suriye ve Irak'ta yeni üsler kurdu, Ermenistan ile 6 haftalık savaşta Azerbaycan'ı destekledi. Türkiye, Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ile bir denizcilik anlaşması imzalayarak güvenilir bir müttefik elde etti ve Akdeniz'de önemli bir alana sahip oldu. Türkiye, iddiasını desteklemek için arama faaliyeetlerini deniz kuvvetleri korumasıyla deavm etti.
Doğal olarak bunlar, çatışan çıkarlar nedeniyle ABD için çok rahatsız edici gelişmeler. Washington, yükselen Çin tehdidine tamamen konsantre olmak istiyor, ancak aktif Türk siyaseti Washington planlarını bozmaya başladı. F-16'lar, Türkiye'yi füzeler dahil her türlü hava saldırısından koruyacak birincil askeri varlıklardır. IŞİD krizi sırasında Türkiye, füze savunma sistemine ihtiyaç duyduğunu fark etti. Türkiye bu amaçla Amerikan yapımı “Patriot Sistemi” almaya karar verdi. Obama yönetimi sırasında, Washington Türkiye teknolojisini erişmek istediğinden satışa onay vermemiştir. Türkiye ihaleyi sonlandırarak Çin ve ardından AB gibi ülkelerle iletişime geçti. Her ikisi de Türk taleplerini karşılamayı reddetti. Ancak, Rusya böyle bir sistemi tedarik etmekle ilgileniyor gibi göründü. Bu tercih Rusya için çok mantıklıydı. Türkiye, NATO üyesi olarak güney kanadında büyük bir varlıktır. Türkiye Rus tarafına çekilebilirse NATO daha zayıf olacak ve Akdeniz ve Kafkasya bölgelerindeki Rusya nüfuzu artacaktır. Bu nedenle Rusya, S-400 füze sistemi tedarik etmeye karar verdi. Bu, o ana kadar blöf olarak görüldüğü için Washington için tam bir sürpriz oldu.
Türkiye'nin yeni bir sloganı var: “Güçlü dış politika, güçlü ordu”. Kulağa hoş gelse de, bu yeni slogan için çok hayati bir üçüncü ayak var; güçlü ekonomi. Bugün itibariyle ABD ve AB, Akdeniz, Irak, Libya ve Suriye'deki agresif dış politikası da dahil olmak üzere S-400 füze alımı nedeniyle Türkiye'ye hayati önem taşıyan askeri teknoloji transferini engelliyor. Ayrıca yatırımcılar, politikaları ve yapısal kanunlarının zayıflıgı nedeniyle Türkiye'ye kredi verme endişesi taşıyor. Teknoloji erişim tahmin edilenden daha uzun bile olsa zamanla bir şekilde ulaşılabilir ancak finansal kaynakların Türkiye üzerinde daha derin bir etkisi olması muhtemeldir. Bu nedenle Türkiye, stratejisinde değişiklik yapmamaya karar verdi. Türkiye'nin savunma makamları F-16’ların uçak başına uçuş saatlerini 8 000 saatten 12 000 saate artırmak için 1 200 ile 1 500 arasında ki parça degişimini saglayan bir program uygulayacaklar. Peki neyi vurguluyor?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yerel kaynaklarla bir savaş uçagı yapmak için minimum teknoloji seviyesine erişmenin en azından on yıl alacağını fark etti. Üstelik bu iş çok maliyetlidir. F-35'in araştırma ve geliştirme maliyeti ABD'de yaklaşık 90 milyar doları buluyor, Japonya FX Stealth programına 48 milyar dolar harcamayı planlıyor ve Türkiye araştırma ve geliştirme için yaklaşık 20 milyar dolar planlıyor. Türkiye muhtemelen proje için birkaç milyar dolar harcadı. Ancak finansman ileride Turkiye’nin ekonomik problemlerinden dolayı büyük bir sorun haline geldi. Dolayısıyla Türkiye kendi askeri teçhizatını yapmadan daha agresif bir dış politika uygulayamacagını biliyor. Yine de Türkiye, stratejisi açısından hayati önem taşıyan TFX programını sona erdiremeyeceğine söylüyor. Dolayısıyla Türkiye, teknolojik bilgi birikimine ulaşmasını sağlayacak süreyi 10 ila 20 yıl daha uzatacak gibi görünüyor .
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bölgesel ve küresel güçlerle çatışmak anlamına gelse de uzun vadede iktidarda kalmayı planlıyor. Öte yandan Türkiye, komşularıyla iyi geçinmek zorunda olduğu için Akdeniz sahanlığındaki haklarından vazgeçemez . Türkiye, 1912'de İtalya'ya bir dizi 12 adanın kaybedildiği ve 1923'teki Lozan Barış Anlaşması sırasında Türkiye'ye geri dönmediği dersini zaten hatırlıyor. Bu nedenle, Erdoğan ya da başka bir görevde olacak, Türkiye muhtemelen vermeyecektir. Akdeniz sahanlığındaki iddialarını artırdı. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan gerginliğin yatıştırılması gerektiğinin farkında. İsrail medyasına göre Türkiye ve İsrail, İsrail'de Mart 2021 seçimlerinden sonra diplomatik ilişkilerin yeniden kurulması için anlaşmaya vardı . Bu doğruysa, Türkiye'nin siyasi gerginliği bir süre yatıştırmak istediğini gösteriyor. Bunu yaparak, Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2023'teki cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanmasını sağlayacak nakit musluklarını açmak için ABD Kongresi'ndeki İsrail etkisinden yararlanmayı planlıyor. Üstelik, adım atsa bile siyasetinin on yıllarca takip edilmesini sağlayacak. gelecekte aşağı.
Bu strateji aynı zamanda önümüzdeki küresel ekonomik projeksiyonlarla da uyumludur. Covid-19 etkisi bir siyah kuğu gerçeğidir. İnsanlık zor olsa da aşıları geliştirdi ancak üretim sürecinde devam eden sorunlar aşılama programının yavaş başlamasına neden oldu. Bu, salgının küresel ekonomiler üzerindeki etkilerinin kademeli olarak yavaşlayacağı anlamına geliyor. Ama bir sondan hala çok uzak. Ancak büyük ekonomiler üzerinde negatif işaretler görülmeye başlandı. Enflasyon artmaya başladı. Bu, kırılgan ülkeler için yüksek kredi koşulları anlamına geliyor. Hal bu iken covid-19 zaten kırılgan ekonomiler üzerinde büyük bir mali yük oldu. Küresel ekonomiler öncesinde 3 ila 5 yıllik bir dönem için yüksek enflasyonla yaşamak adina tedbirler almaya başladı.
Bu nedenle, Türkiye'nin F-16 programı kısa ve orta vadede mantıklı. Savaş uçagı motorunun performansı 30 000 metre yükseklikten 5 dakika sonra 1 000 metreye alcaldıgnda yüksek performans göstermesi beklenen bir ekipmandir. Jet motorunun geliştirilmesi için Türkiye'nin uzun yıllara ihtiyacı var. Türkiye halen know-how elde etmekten çok uzak. Ayrıca, bu programı desteklemek için gerekli fonlar yakın gelecekte mevcut değildir. Türkiye'nin 2021 yılında ödemesi gereken 120 milyar dolar borcu varken net rezerv olarak eksi 50 milyar doları var. Küresel enflasyon önümüzdeki 5 yılda yükselecekken yatırımcılardan kredi aramak daha maliyetli olacaktır. Türkiye'nin kısa vadede ekonomiyi toparlaması gerekiyor ki bu da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın önümüzdeki seçimleri kazanmak için önemli bir şans vermesini sağlayacak. Türkiye dış politikasında soğuma sürecine ihtiyaç duyuyor. Dolayısıyla Türkiye'nin F-16'larının ömür uzatma programı TFX programın da 2040'lara kadar bir erteleme yaşandığının yanı sıra Türk dış politikasında da önemli bir değişikliğin geleceğinin sinyallerini veriyor .
Başkan Trump ile hem konuşmak hem de geçinmek zordu. Başkan Biden ile konuşmak ve anlaşmak daha kolay. Ancak her iki cumhurbaşkanının Çin'e yaklaşımı birbirlerinden önemli ölçüde farklı değil. Türkiye için de durum aynı. Erdoğan olsa da olmasa da Türkiye'nin dış politikası 10 yıl sonra da bugünkünden farklı bir yol izleyemeyecek. Bu nedenle Cumhurbaşkanı Erdoğan, taktigini yalnızca uzun vadeli hedeflere ulaşmak için değiştiriyor. Bunu yapabilmek için Türkiye, Akdeniz bölgesindeki siyasi gerilimi yatıştırıcakken yatırımcıları da davet ederek kısa vadede ekonomiyi çekip toparlamasını sağlamak isteyecektir.
F-16 ömür uzatma programı taktiklerdeki değişimin bir göz kırpmasıdır ancak strateji aynı kalacaktır. Türkiye TFX programını devam ettirecek ulusal hava savunma sistemini yapabilmek icin teknolojik AR-GE calışmalarına devam edecek ve Akdeniz bölgesindeki iddialarını korumak icin dış politika araçlarını daha aktif kullanacaktır.
